Nadchodzi moment, w którym polskie gminy muszą zmierzyć się z nową rzeczywistością. Dyrektywa NIS2, której wdrożenie planowane jest na 2025 rok, to nie tylko kolejna biurokratyczna regulacja — to próba odpowiedzi na lawinowo rosnącą liczbę cyberataków, które coraz bardziej uderzają w sektor publiczny. Brak przygotowania oznacza nie tylko chaos w codziennym funkcjonowaniu urzędów, ale także ogromne straty finansowe, a te mogą być bardziej druzgocące, niż mogłoby się wydawać.
Dyrektywa NIS2 – koniec z pobłażliwością
NIS2 stawia przed gminami nowe, niezwykle rygorystyczne wymagania. Nie chodzi tu już tylko o teoretyczne przepisy, które można zignorować – brak zgodności z wymogami cyberbezpieczeństwa może skutkować grzywnami do 10 milionów euro lub 2% globalnego rocznego obrotu organizacji. Co więcej, za zaniedbania mogą być pociągnięci do odpowiedzialności konkretni urzędnicy, w tym kierownicy i menedżerowie odpowiedzialni za zarządzanie bezpieczeństwem IT, co oznacza realne zagrożenie dla ich karier.
Rośnie fala cyberataków – polskie gminy na celowniku
Polskie gminy coraz częściej stają się ofiarami cyberprzestępców, co pokazują liczne przypadki z ostatnich lat według raportów CSIRT GOV. W 2021 roku atak ransomware sparaliżował gminę Kościan, doprowadzając do wycieku wrażliwych danych osobowych. To nie tylko kosztowało gminę setki tysięcy złotych na odzyskanie danych i wzmocnienie systemów, ale także poważnie nadszarpnęło reputację urzędu. A to tylko jeden z przykładów.
W 2020 roku gmina Oświęcim padła ofiarą ataku, który zatrzymał pracę serwerów na kilka dni. Koszty finansowe tego incydentu wyniosły ponad 200 tysięcy złotych. Jeszcze gorsza była sytuacja w gminie Ustrzyki Dolne, gdzie po cyberataku doszło do blokady systemu odpowiedzialnego za zarządzanie finansami – straty oszacowano na prawie pół miliona złotych.
Milionowe straty i reputacja na szali
Ataki na gminy nie są jedynie zagrożeniem dla danych – mogą również wywrzeć dramatyczny wpływ na finanse lokalnych samorządów. Koszty cyberataków obejmują nie tylko bezpośrednie wydatki związane z odzyskaniem danych i naprawą infrastruktury IT, ale także czasowe wstrzymanie usług, co może oznaczać ogromne straty dla mieszkańców i lokalnych przedsiębiorstw.
Jak wynika z danych KPMG, w 2022 roku aż 69% polskich firm i instytucji publicznych odnotowało przynajmniej jeden incydent naruszenia bezpieczeństwa. W gminach, które nie dysponują tak zaawansowaną infrastrukturą jak duże firmy, skutki mogą być jeszcze bardziej dotkliwe. Każdy dzień opóźnienia w naprawie systemów to dodatkowe koszty i chaos, a w przypadku gmin – także złość mieszkańców, którym przestają działać kluczowe usługi publiczne.
Nowe obowiązki, ale i ryzyka
NIS2 wymusza na gminach znacznie bardziej rygorystyczne podejście do monitorowania zagrożeń i ochrony infrastruktury IT. Niestety, wiele samorządów nie posiada odpowiednich zasobów ani kompetencji, by efektywnie realizować te zadania. Z raportu CSIRT GOV z 2023 roku wynika, że aż 57% organizacji nie przegląda regularnie logów bezpieczeństwa, co sprawia, że wiele ataków nie zostaje zauważonych na czas.
Gminy muszą teraz przygotować się na wdrożenie kompleksowych procedur, zatrudnić specjalistów i zapewnić swoim systemom nieprzerwaną ochronę, aby uniknąć katastrofalnych skutków potencjalnych ataków. Najważniejsze obszary, na które gminy muszą zwrócić uwagę:
-
Ocena ryzyka: regularne audyty systemów IT i identyfikacja potencjalnych zagrożeń. Pierwszy audyt w ramach NIS2 ma zostać przeprowadzony po 24 miesiącach od zgłoszenia.
-
Monitoring bezpieczeństwa: ciągłe śledzenie zagrożeń w czasie rzeczywistym oraz szybka reakcja na incydenty.
-
Raportowanie incydentów: obowiązkowe zgłaszanie cyberataków do odpowiednich służb (CSIRT) w ciągu 72 godzin od ich wykrycia.
-
Zarządzanie ryzykiem dostawców: weryfikacja zabezpieczeń stosowanych przez firmy zewnętrzne współpracujące z gminą, z naciskiem na dostawców bezpośrednich, nie tylko dostawców ICT.
-
Szkolenia pracowników: regularne szkolenia dla urzędników z zakresu cyberbezpieczeństwa i świadomości zagrożeń.
-
Tworzenie planów awaryjnych: opracowanie strategii na wypadek cyberataków, w tym procedur przywracania systemów i danych.
Kary – nie tylko finansowe
Konsekwencje dla gmin, które nie dostosują się do nowych wymagań, mogą być brutalne. Oprócz wspomnianych kar finansowych na poziomie europejskim, gminy ryzykują także sankcjami w Polsce, związanymi z naruszeniem przepisów o ochronie danych osobowych. W gminie Łowicz, gdzie doszło do wycieku danych z systemu obsługującego świadczenia socjalne, koszty finansowe i prawne przerosły wszelkie oczekiwania – gmina musiała wypłacić odszkodowania pokrzywdzonym oraz wdrożyć kosztowne procedury ochrony danych.
Co więcej, zgodnie z wymogami dyrektywy NIS2, gminy są zobowiązane do zgłaszania incydentów związanych z cyberbezpieczeństwem do odpowiednich organów, takich jak CSIRT, w ciągu 72 godzin od ich wykrycia. Przekroczenie tego terminu lub całkowity brak zgłoszenia nie tylko grozi nałożeniem dodatkowych kar finansowych, ale także wiąże się z odpowiedzialnością prawną osób odpowiedzialnych za zarządzanie bezpieczeństwem IT w gminie. Takie zaniedbanie może poważnie zaostrzyć sytuację, powodując jeszcze większe koszty finansowe, eskalację problemów prawnych oraz znaczne osłabienie reputacji samorządu.
Konieczność zmian
Dla polskich gmin nadszedł czas, aby poważnie potraktować zagrożenia związane z cyberbezpieczeństwem. Dyrektywa NIS2 to nie tylko szansa na poprawę, ale też surowe wymagania, których zlekceważenie może skutkować finansowym, a nawet prawnym dramatem. Inwestycje w cyberbezpieczeństwo nie są już opcjonalne – są koniecznością, by chronić nie tylko budżet gminy, ale także jej mieszkańców i ich dane.
Poznaj nasze rozwiązania i dowiedz się, jak możemy pomóc!
Aby skutecznie przygotować się na wymagania dyrektywy NIS2 i zabezpieczyć przyszłość swojej gminy, kluczowe jest szybkie podjęcie działań. Zachęcamy do kontaktu, aby wspólnie opracować strategię wdrożenia niezbędnych rozwiązań ochrony systemów IT, które nie tylko spełnią nowe regulacje, ale także skutecznie ochronią Państwa zasoby przed potencjalnymi zagrożeniami. Nasze doświadczenie w zakresie cyberbezpieczeństwa pozwoli na przeprowadzenie gminy przez proces adaptacji do nowych standardów, minimalizując ryzyko i koszty.
-
tel. 42 209 27 01
-
e-mail:Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Czytaj więcej: